Krypta żołnierzy z I wojny światowej w Osadnym
Witamy Was na stronie unikatowego zabytku – krypty 1025 żołnierzy z I wojny światowej, która znajduje się pod prawosławnym kościołem w Osadnym – jedynego w swoim rodzaju na Słowacji.
„TUTAJ SPOCZYWA W PANU 1025 ŻOŁNIERZY POLEGŁYCH W WOJNIE ŚWIATOWEJ 1914 – 1915. ZNANYCH 23, NIEZNANYCH 1002. CZEŚĆ ICH PAMIĘCI!“
Tablica w języku rosyjskim i czeskim
z 1934 roku umieszczona przy krypcie
Podczas pierwszej wojny światowej w Osadnem i okolicach miały miejsce ciężkie walki. Żołnierze walczyli i umierali na tych terenach podczas tzw. Brusilovského przełomu w latach 1914 – 1915. Najcięższe boje miały miejsce w listopadzie 1915 roku, gdy generał Lavr Georgijevič Kornilov nie zastosował się do rozkazów i na własną rękę zaatakował Humenne, gdzie poniósł sromotną klęskę od wojsk austrowęgierskich. Następnie przez Osadne uciekał 28 listopada 1914 roku ze swoją 48 dywizją 34 drużyną 8 rosyjskiej armii do głównego taboru armii Rosyjskiej w Sanoku. Następne walki odegrały się na początku 1915 roku podczas ataku 8 armii rosyjskiej na Vranov i Humenne. Mieli zatrzymać nieprzyjaciela z jak najmniejszymi stratami w ludziach między Vislou a Svidnikiem. Musieli skupić jak najwięcej wojska w okolicach Medzilaborzec, Łupkowa i Sanoka i stamtąd zacząć decydujące natarcie na Humenne. Lina frontu umiejscowiła się na południe od wsi na na grzbiecie Stoby – Skóry. W walkach o te tereny poległa ogromna ilość żołnierzy. Przeważająca część tych żołnierzy jest pochowana właśnie w Osadnem. Walki trwały aż pięć długich miesięcy. Rosjanie przegrali z powodu braku amunicji. Po ustąpieniu wojsk rosyjskich przy drodze do Niżnej Jabłonky w okolicy gajówki, w miejscu zwanym Polana, założony został w latach 1915 – 1917 cmentarz wojenny. Pochowani tam zostali przede wszystkim żołnierze armii austrowęgierskiej. Ilość pochowanych żołnierzy podawano, jako 3000 ciał, lecz później okazało się, że było ich w rzeczywistości 544. W 1920 roku zostały przeniesione wspomniane szczątki rosyjskich żołnierzy. W 1933 roku po przeniesieniu kości do krypty – cmentarz znikł. Obecnie we wsi pochowanych jest 2498 żołnierzy (w krypcie i na cmentarzu).
Do ciekawostek należy to, że w Osadnem z dnia 12 na 13 lutego 1915 roku nocował, jako żołnierz Praskiej drużyny, znany czeski reporter, piszący po niemiecku: Egon Ervin Kisch. Zakwaterowany był w domu u rodziny z sześcioma dziećmi, w dzienniku zapisał: "... mąż śpi na piecu, nad nim kołyszę się hamak - kołyska przywiązana do stropu, gdy dziecko zaczyna płakać, kobieta buja ją nogą." Nastęnego dnia napisał: "Pobudka o piątej rano. Idzieny walczyć. Pułk szedł "gęsiego", każdy przemieżał niedostęne wzniesienia zalesionego poogórza. Między godziną pierwszą a rugą dotarliśmy na Rydoszowski szczyt wysoki na 828 metrów, przed nami rozciągał się Halicz. Widać było góry pełne buków i śniegu. My, na wpół martwi, nawet nie myśłeliśmy by podziwiać piękno okolicy."
|
